Mağazacılık Terimleri
MERCHANDISING
Merchandising
satışa konu olacak ürünün, kaynaktan yani tedarik edileceği anda
başlayıp, raftaki ömrünü tamamlayana kadar geçecek süredeki tüm
süreçlerini planlı ve verimli şekilde yönetmesi sürecidir. Mağazalarda
görsel düzenlemeyi, raf ve depolardaki ürün sayısının kontrolünü kısaca
doğru ürünü, doğru yerde, doğru zamanda, doğru miktarda
ve doğru fiyatla bulundurmayı, rakipler
hakkında bilgi toplamayı ve tüketicilerin ürünlere yönelik
davranışlarını
gözlemlemeyi sağlayan etkinlikler bütünüdür.
SKU
Her müşterinin vücut yapısı farklıdır. Örneğin aynı bel kalınlığına sahip
iki insan farklı bacak uzunluğuna sahipse, aynı bedende fakat farklı boyda olan
pantolonlar giyeceklerdir. Müşterilerin bu beklentileri, üretimi yapılacak
ürünlerin farklı bedenlerde ve boylarda yapılması ihtiyacını doğurmuştur. İşte,
üretimi yapılacak bir optionın en küçük birime Stock Keeping Units (SKU) denir.
Üretilecek her beden-boy bir SKU olarak ifade edilir.
OPTION
Üretilecek ürünlerde beden-boy farklılaşması planlandığı gibi renk
farklılaşması da planlanmaktadır. Üretilmesi planlanan bir modele ait her renk
bir Option olarak ifade edilir
BASIC ÜRÜN
Herhangi bir standardı olmayan, satılamama riski az olan, aksi
karar alınmadıkça sonraki sezonlarda da üretimi planlanan, fiyatı diğer
klasmanlardaki ürünlere göre daha düşük olan ve başka ürünlerle kolaylıkla
kombin yapılabilen ürünlere BASIC ürünler denir. Basic ürünler küçük
değişimlerle veya hiç değişiklik yapılmadan tüm dönemlerde satılabilir.
FASHION ÜRÜN
Bazı moda otoriteleri tarafından önerilen ancak tutacağı
konusunda geniş mutabakat olmayan, daha önceden test edilmemiş trendlere uygun
yeni ürünler Fashion ürün olarak tanımlanır. Fashion ürünlerin müşteriler
tarafından kabul edilirliğinin sürdürülebilmesi için sık sık tarz değişimine
ihtiyaç duyulur. Bu sebeple fashion ürünlerin yaşam süresinin daha kısa olduğu
söylenebilir.
LINE
Gerek ürünlerin mağazada görsel sergilenmesinde bütün oluşturmak,
gerekse birbirini tamamlayan ürünleri müşterilerin beğenisine sunmak mağaza
satışını artıran faktörlerdendir. Bu sebeple aynı temanın işlendiği, benzer renk
tonlarının kullanıldığı ve birbirini bütünleyen ürünler bir araya getirilerek
bir grup oluştururlar. Bu şekilde oluşturulmuş gruba Line adı verilir.
LIKE FOR LIKE (LFL)
Geçmiş belirli bir dönem ile içinde bulunulan aynı zaman
diliminde ve aynı mağazalar arasında karşılaştırma yapmak için kullanılan ölçme
metoduna Like For Like denir. Like For Like karşılaştırma haftalık, aylık veya
sezonluk veriler ele alınarak yapılabilir.
MERCH TAKVİMİ
Satış dönemlerine aynı sayıda satış günü vermek için
kullanılan takvime Merchandising Takvimi denir. Böylece satış döneminin
performans karşılaştırmalarının yapılabilmesi için imkân sağlanmış olur. Aylar
merch ay, haftalar merch hafta olarak isimlendirilir. Merch aylar tam
haftalardan oluşur ve her merch ay, o ayın içindeki ilk merch haftanın Pazartesi
günü ile başlar ve son merch haftanın Pazar günü ile biter. Bazı merch aylar beş
merch haftayı kapsarken, bazıları dört merch haftayı kapsar.
RPT
RPT, İngilizce “repeat” kelimesinden
türeyen bir kısaltmadır. Repeat kelimesi Türkçede “tekrar, yeniden” anlamına
gelmektedir. Bir mağazaya daha önce gönderilmiş bir ürünün sezon içerisinde
yeniden gönderilmesine RPT Sevkiyat denir.Mağaza daha önceden kendisine
gönderilen bir ürünün yeniden gönderilmesini isterse, bu talebe RPT Talebi
denir.
TRANSFER, İADE, DEPO SEVK
Bir ürünün satış hızı düşük olan mağazadan
alınarak, satış hızının daha yüksek olduğu bir mağazaya gönderilmesi işlemine
Transfer denir. Transfer işleminin amacı ürünlerin satışını artırmak ve mağaza
kapasitelerini etkin şekilde kullanabilmektir. Bunun yanı sıra mağazaların stok
karışımını düzeltmek, doluluğu düşük olan mağazalara ürün temin etmek, doluluğu
yüksek olan mağazaları uygun doluluğa çekmek vb. sebeplerle transfer çalışması
yapılabilir. Eğer ürünler bir mağazadan başka bir mağazaya değil de merkez
depoya alınıyorsa, buna İade işlemi denir.
ALT – ÜST ORANI
Mağazalarda görsel sergilemenin sağlanabilmesi ve müşterilere kombinli ürün satılabilmesi için alt ürünler ile üst ürünlerin belli bir dengede bulunması gerekmektedir. Bu dengenin kontrol edilmesini sağlayan orana Alt – Üst Oranı denir.
RAF ÖMRÜ
Bir mağazada bir option veya bedenin satış gördüğü veya gün sonu
stoğunun sıfırdan büyük olduğu gün sayılarının toplamı Raf Ömrü olarak
tanımlanır.
KIRIKLIK
Bir ürünün üretilen bütün bedenlerinin mağazada bulundurulması
gerekir. Ürünlerin mağazada üretilen bedenlerinden bulundurulmaması durumuna
Beden Kırıklığı denir. Beden kırıklığı option, klasman, mağaza bazında
hesaplanabilir. Kırıklık hesaplama formülü şu şekildedir:
• Kırıklık Oranı =
1 – (Fiili Beden Sayısı / Tanımlı Beden Sayısı)
STOK – SATIŞ ORANI
Bir mağazaların geçmiş dönem satışlarına ve mevcut
stoklarına bakarak, elindeki stoğu kaç haftada tüketeceğini bulmamıza yardımcı
olan hesaplama aracına Stok – Satış Oranı (SS) denir. Stok – satış oranı
geleceğe yönelik tahmin yapmak için kullanılır. Hesaplama yöntemi aşağıdaki
gibidir:
• SS = (Toplam Stok) / ( Son 7 Günlük Net Satış)
STOK DEVİR HIZI
Belirli bir periyotta mağazanın stoklarını ne hızda sattığını
ölçmeye yarayan hesaplama aracına Stok Devir Hızı (SDH) denir. Geçmiş dönemin
incelenmesini ve geleceğe yönelik öngörüler yapılmasını sağlar. Stok devir hızı
yüksek olan mağazanın satışlarının iyi olduğu söylenebilir. Stok devir hızının
hesaplanmasında net satış ve ortalama stok değerleri kullanılır. Net satış
belirli bir periyotta toplam satılan ürün miktarından, toplam iade alınan ürün
miktarın çıkarılması ile bulunur. Stok devir hızı hesaplamasında kullanılan
yöntem aşağıdaki gibidir:
• SDH = (Peryot Toplam Net Satış) / ( Peryot
Ortalama Stok)
SMM
Bir ürünün üretilebilmesi için gerekli malzemelerin ve işgücünün toplam
miktarına Satılan Malın Maliyeti (SMM) denir. SMM buyerların üretici ile
pazarlık yapabilmesi için çok iyi bilinmelidir. Bu değer kar ve zararın hesap
edilebilmesi için gereklidir.
GMROI
Ortalama stok maliyeti başına brüt kar marjını hesaplamaya yarayan
araca Gross Margin Return on Inventory (GMROI) denir. Bir performans ölçüm
aracıdır. Hesaplama yöntemi aşağıdaki gibidir:
• GMROI = (Brüt Kar Marjı) /
(Ortalama Stok Maliyeti)
• Brüt Kar Marjı = (Toplam Ciro) – (Toplam
Maliyet)
• Ortalama Stok Maliyeti = (Ortalama Stok) * (Option Birim Maliyeti)